A woman unwittingly picks a pineapple that belongs to a sorcerer, and eats it. She dies before the day is out. Some people who had been to her wake sees her walking with two men on their way back.
A woman unwittingly picks a pineapple that belongs to a sorcerer, and eats it. She dies before the day is out. Some people who had been to her wake sees her walking with two men on their way back.
A woman unwittingly picks a pineapple that belongs to a sorcerer, and eats it. She dies before the day is out. Some people who had been to her wake sees her walking with two men on their way back.
All Right Reserved To UNISEY & CI
ZANNANNAN ARANZE
Informant: Mrs. Elina Brioche François, Anse Boudin, Praslin. 71 yrs. Recorded 25/07/2021. Researchers: Penda T. Choppy & Cindy Moka. Transcribed by Cindy Moka, Sept. 2021.
Be, ti annan en madanm, en lot ankor.
…li sa madanm son louvraz I ti rod zerb. Nouvelle Decouvert la, isi Praslin.
C. Moka: sa enn lo Praslin?
Mm. Elina: w, isi Praslin sa. Be sa Madanm li, toule bomaten I al rod son zerb. Epi ler i fini rod son zerb i al se li, sa ti son louvraz. Be anmontan pour vin ek legliz. Non pa legliz, ek simityer, vizavi ek kot I fer delo la. Ou konn simityer Nouvelle Decouvert la anler la.
P. Choppy: Non, nou pa pour konnen nou.
Mm. Elina: Ler, ou monte dan loto, letan ou fini kot, Msye Pti Joseph Albert. Kot in fer laferm, kot in fer en de pti laferm akote la? Apre I annan son grann rout Baie St Anne, apre ler ou fini kit sa la, I annan, ki fer delo, apre lo kote gos I annan en lale la. sa simityer…
C. Moka: Nouvelle Decouvert
Mm. Elina: Simityer Nouvelle Decouvert. Be la, la ti bwaze. Pa ti ankor fer sa bann zafer la. Be li sa Madanm li I ti toultan pe rod zerb la. Prezan ti annan en gran nwar, ki ti apel Francois Baggou.
C. Moka: Francois Baggou.
Mm. Elina: Wi, Francois Baggou. Li sa Francois Baggou la, I ti en demi sorsye li, I ti annan en kantite vis I ti konnen. I ti plante la dan sa border li.
C. Moka: Kot sa madanm I rod zerb.
Mm. Elina: kot sa madanm I rod zerb. Prezan si ou, oule ler ou pe get sa plantasyon I parey en plantasyon ki ti’n abandonnen. Enn de bann pti pye zannannan bann mayok. Solman war dir I annan zerb. Konmsi ou konnen ler oun abandon en landwar. Be li sa madanm, I pe rod zerd li, I lafen, I pase, in kase, in vwar enn pti zannannan mir. In kas sa zannannan, in plise…
P. Choppy: I parey soz, sa ler I ti kas sa roz blan.
Mm. Elina: …in plise, in manze. Be prezan ki mannyer sa grannwar, li, Francois Baggou I bandi,
P. Choppy: In aranz tou sa la li. Be I bag ou menm.
Mm. Elina: Be prezan li sa madanm, ki mannyer in plis sa zannnanan in plis sa lapo in zet lanmenm. I pa pe enteres li. In ale, I pa mazinen pou dir, monn pas dan bwa, kot in pase in pran lanmwatye zannannan in manze, in fini sorti in ale. Ler I al kot son lakaz ki I santi li. Son vant I fermal. Sa ler li sa Msye Francois Baggou, in fini anmas depi kot son, kot in kas sa zannannan, son lapo tou zafer, in fini ale li.
Be mazinen ou, son bomaten pepre dan bann 11 er koumsa. 11er 30 dapre konpran bann keksoz ki ti arive. Zot pa pran bokou letan.
Zot dir ou lontan ler sa bann dimoun I fer sa la. I pa don nou ni 48 er ni 24 er zot. Zot ti vreman agresiv lo sa bann zafer. Sa madanm depi ler in sorti travay in ariv kot li, in fini ganny vant fermal, in malad. Ler I dir ou dan bann 3 er edmi madanm in fini pe redi anndan pe mor. Zis I ganny li en douler vant. La enn pti ku fanmiy pe taye, pe vinn gete. Vini vinn gete, fanm in fini mor. Prezan lontan ler ou mor koumsa, ou zis fer kot dokter konnen, lanmor I la kot ou. Akoz ou pou bezwen vey sa lekor, ou fer konnen lekor. Ou bezwen fer bann prosedir. In mor, in la, lanmor in fini fer deklarasyon tou. Rod serkey, met soz apre tanto pour al ekspoze. Prezan pa fini, tanto ki pou annan zafer. Wi mon a akont ou mwan. Fini fer preparasyon, bannla in aranz lakaz tou. Ler lanmor I arive deswit la. Pa pran letan sa, konman ou fini lotorite in fini konnen. Serkey in fini pare, si pa ankor, ou al kat bwat, fey plywood sepa ki kalite. Mete tap de kote, galere, fer en serkey deswit. Ou ou pe ekspoze la. Aprezan ti annan dimoun ki ti sorti lwen, konmsi sorti pli lwen pour vin kot lekor.
Be dan kantour la kot Palm Beach la en ti pe pli devan ti annan en lakaz. Prezan ti annan en langar, bann la ek pe, dan bann ti 10 er diswar pe monte pour vin kot lekor, pour vin vey lekor. Ler I vini, ti annan mon granmanman, avek son msye ek son manman, zot ti konn, sa madanm byen. Pour al kot lekor.
Ler n’ariv la vizavi kot pirog zot vwar en bon grander zonm. Ti en gran imsye li dan en gran sapo. In pran son lanmen in apiy ek langar I pe get lo Mahe. Prezan konman mon granmanman I ariv vizavi ek li ek son… mon papa.
Prezan mon granmanman I dir “be sa pa msye François…” prezan konman pou li nonm sa Bagou. Mon granmanman I tonm aplat ater devan li. I tonbe, prezan marse. Manman ek papa i debout i get li. Li I ater devan sa msye li. Prezan mon granpapa ki ti annan bann lespri ek li, I dir ou, ou leve pour ou marse. I dir si ou pa leve pour ou marse, mon a fou ou en koudpye, ou a leve pour ou marse. Ler mon granpapa I dir li sa mon granmanman I leve. I leve i marse, ler n’ariv par devan.
Mon granpapa i dir li, “Ou vwar ler ou vwar keksoz aswar, pa bezwen koze, pa repete”.
Pa fini. Zot monte menm, zot in ale ziska kot lekor. Vini fer en lapriyer ek sa madanm la. La in fini la in vir vire. Prezan pour sorti pou ale; akoz zot ti travay. Zot in desann.
Ler zot sorti kot lekor, zot desan, menm plas ki zot ti zwenn sa grannwanr i debout la, i zwenn de zonm. Sa de zonm ek sakenn en soz, en nespes dibwa lo zot likou ek en kapatya. Sa madanm ki zot ti al gete la, li son bout dra i lo son… dan son lanmen koumsa (enforman i montre konmsi i pe atrape), i atrape i pe ale. Mon granpapa i dir “Be nou fek sorti la kot lekor, la ou pe pran li !” I kriy “bare voler !”
Ler I dir bare, tou le trwa sa dimoun nek i taye, sa zonm pa konnen depi kot baton ti tonbe, tantin avek dra. Tousala in taye in ale.
Son lannmen bomaten ler dimoun i desann la dan kontour, mon pe dir ou ler dimoun i desann i vwar dra ater. Tapi ki sa tantin…
P. Choppy: Anvlop lekor
Mm. Elina: Ti’n anvlop li. Ti la dan kantour kot Pti Joseph Albert…
C. Moka: (Riye) be lekor in taye?
Mm. Elina: …prezan bann dimoun ki ti la. Prezan mon granpapa li ki konmsi ki ti vreman en dimoun soz. I dir be soz… I ti apel Mimi li sa madanm. Mimi Odas. I dir be François yer swar in al pran Mimi. La apre dimoun ti konnen ki i ti pran zannannan ti kase. Sa Bagou ti visye.