PA SARBON

JEAN-JOSEPH MADELEINE

Soungoula ek frer zako ti de gran voler ki ti pas zot letan vol keksoz kot vwazen. En zour, zot ti’n vol de rezim bannann ver e zot ti deside met mir dan en pye bondanmyen . Alor zot ti met bannann dan en goni e anmenn kot pye bondanmyen. Konman Soungoula pa ti tro konn grenpe, i ti dir avek zako, “Mon frer, ozordi pa mon zour mont pye dibwa. Parey ou konnen, mon larelizyon i defann mwan grenp plis ki senk pye dibwa dan Mardi.”

“Napa problenm , zanmi, sa mon fer lizye fermen,” Zako ti reponn. Alor zako ti monte e anmar goni avek en brans byen o, e apre zot ti ale. Trwa zour pli tar, zako ti al get bannann. Pa bezwen dir ou, bannann ti’n mouste, pa ankor plise i dou. Vorasite ti fors zako bliy son zanmi. I ti grenpe, asiz lo brans e konmans devor bannann ziska son vant ti pre pour pete. Sa ki i pa ti kapab manze, i ti anmenn pour son fanm ek piti. De zour ti pase, Soungoula pa ti ankor vwar zako. I ti avans kot son lakaz e demann son madanm oli son mari. Madanm zako ti fer Soungoula krwar ki zako ti malad avek en lafyev terib e personn pa kapab war li. San dir naryen Soungoula ti repran semen pour al kot li. Ler i ti’n kit lakaz, zako ti sorti kot i ti’n kasyet dan touf sitronnel e zot de son fanm ti mor riye. Zot ti krwar zot ti ‘n fini anbet en boufon.

Dan semen Soungoula ti fer travay son lespri. I ti koz tousel an desandan, “Ou a dir mwan, vre zako i malad ouswa son pares in for? Ki pou arive avek nou bannann? Zot a ganny letan pouri. Eksa mwan mon pa ni konn grenpe .”

Toudmenm avan antre dan son trou dibwa kot i ti reste, Soungoula ti pas anba pye bondanmyen pour gete si zot bannann ti ankor korek. Ler i ti ariv anba pye bondanmyen i ti war en marten ki ti ‘n apoze lo brans kot zot ti’n anmar goni. Goni ti ankor lanmenm pe balanse avek pti labriz. I ti dir avek marten, “Bonzour frer marten, konman sava lasante?”

“Bonzour frer Soungoula, la napa sava mon zanmi. Mon war zis vannswet ki pe vante e partou dan leo piman in fini. La mon pe fer rezon kot pou ganny en pe lagrenn kannel mir.”

“Zot! Me en zafer pour ranpli sa vant la! Okontrer konman ou la anler, get dan sa goni si mon bannann pa ankor mir,” Soungoula ti dir.

Marten ti byen kontan. I ti dir, “Zot koumsa ti annan manze obor mwan!” Toudswit i ti larg goni e get ladan. “Be Soungoula, mon pa war okenn bannann dan goni, i annan zis en ponnyen lapo e zot in konmans pouri.”

“Kwa!” Soungoula ti demande avek lakoler. “Zis lapo?”

“Wi, zis lapo,” Marten ti reponn.

Soungoula ti retourn kot li avek gran lakoler. I ti doute ki zako ti’n zwe zanfout avek li. Sa swar i pa ti preski ganny sonmey ditou. Dan son leker i ti dir, “Mon pou dres lapo lagel zako e zanmen i a repet sa ankor.”

Son lannmen, byen granmaten, Soungoula ti al kasyet obor sa swadizan lakaz zako. Ler sis er ti sonnen, zako ti sorti avek en sak ranpli avek lapo bannann e balans dan lapay. Sa sak ti pri lo en brans e lapo bannann ti devid lo latet Soungoula. Sa ti donn Soungoula plis laprev e fer li pli ankoler ankor. Dan son leker i ti dir, “Ale ou mon frer, boufonn mwan ou, mon’n prepar en reset pour ou.”

En moman pli tar, zako ti pran son kalbas pour al sers delo dan larivyer ki pa ti lwen avek son lakaz. Kan i ti’n disparet dan lapay, Soungoula ti plat deryer li. Konman i ti plonz son kalbas dan delo, Soungoula ti dir, “Zot! Me ki i dir frer zako! Mon tande ou ti malad avek en move lafyev!”

Zako ti sote e reponn avek en lavwa tranble, “Ar zot Soungoula, ou fer mwan sote. Me ki ou pe fer la granmaten zanmi?”

“Mon frer, mon bezwen debrouy boner, akoz mon larout i long e manze i an abondans.”

“Manze an abondans! Me kote sa mon frer? Koze!”

“Pa fer tapaz zanmi,” Soungoula ti reponn dousman, “Konmela kourpa i koze. Avanse mon a rakont ou en keksoz. Mon zanmi lao dan leo bannann mir pa konnen ki pou fer avek,” Soungoula ti dir.

Ler zako ti tann sa, son leker ti gonfle avek vorasite. “E ou la! Vre?”

“Mon pe donn ou parol en zanmi. La mon pe al ranpli mon vant, apre mon a koup en rezim pour marmay,” Soungoula ti dir.

“Be anmenn mwan avek ou,”Zako ti dir.

“Zisteman zanmi, koumsa nou a koz koze an montan. Me fer sir ki nou pa fer tro tapaz. Akoz sa landrwa i en landrwa prive.”

“Prive? Me kote ki prive dan fore?” Zako ti oule konnen.

“Pa prive, konman i dan bitasyon Pa Sarbon, mon oule dir,” Soungoula ti eksplike.

“Ar, si sa ki ou pe per, pa traka. Pa Sarbon pa kapab pli danzere ki nou,” Zako ti dir byen vantar.

Dan son leker Soungoula ti dir, “Sa ki mon oule tande .” Deswit zot ti fonse enn deryer lot. Ler zot ti’n ariv dan karo bannann , Soungoula ti dir avek zako, “La nou la zanmi, gete kantite ki i annan.”

Zako ti nepi konnen ki pou fer avek son lekor. I ti ale pour grenp en pye, me Soungoula ti aret li. “Espere mon zanmi, fodre nou manz sakenn son tour. Enn i veye, enn i manze. Akoz si Pa Sarbon i vin zwenn nou pe vol son bannann, i pou touy nou san pitye.”

“Be ou veye mon a manze, “Zako ti dir.

“Non, mwan ki’n anmenn ou e fodre mwan ki manz avan. Ou veye, mwan mon a manze, apre mwan mon a veye.”

“Oke! Oke degaze,” Zako ti dir avek leksitasyon. Pye bannann pa ti o, alors Soungoula ti reisi grenpe. Zako li ti veye ziska ki Soungoula ti’n manz son vant byen plen. Apre i ti desann e dir avek zako, “Prezan ou tour mon zanmi, me pa fer tapaz ou tande?”

Frer Zako dan son leker ti dir, “Taler ou a koz avek mwan, la mon annan lokipasyon.” La nek i ti konmans grenpe. I ti monte enn apre lot e devor bannann.

Veye, veye, Soungoula ti profite. I ti al dan en pye prin-di-pei e koup li en bon baton pikan. Lanmenm obor ti annan en pti larivyer e en landrwa kot ti’n bril sarbon de trwa zour avan. Soungoula ti tranp li dan delo apre al roul roul dan lasann ziska ki i ti’n byen degize. Apre i ti pran son baton e vin dan karo bannann.

Pandan sa letan, lizye zako ti zis lo bannann mir e i ti pe kriye avek lakontantman. Soungoula ki ti’n fer krwar li Pa sarbon ti demann li, “Ki ou pe fer dan mon bannann?”

Zako ti ganny li en sok. Ranpli avek lafreyer, dan en lavwa tranble i ti reponn, “Pardonn mwan Pa Sarbon, Soungoula ki’n anmenn mwan la.”

“Napa pardon. Lontan zot pe vol mon bannann, desann,” sa swadizan Pa Sarbon ti kriye.

“Non Pa Sarbon, ou pou touy mwan!” Zako ti dir.

“Gete, pa fer mwan pli ankoler, desann la ou tande?” Soungoula ti azoute.

“Pa Sarbon, Soungoula osi i la,” Zako ti sey kriye.

“Gete ase fatig mwan, si ou pa desann mon a koup pye dibwa e demerd ou si ou kas ou likou,” Soungoula ti dir.

Pov Zako ti forse desann avek lafreyer. De ki i ti poz son lipye ater, Soungoula ti konmans ansonm li avek son baton pikan. Kan i ti nepli bouze e kriye, Soungoula ti kit li e al lav li dan larivyer byen prop. Apre I ti retourn kot zako konmsi naryen ditou e fer konmsi i ti sezi war li ater. I ti demann avek li, “Be ki’n ariv ou zanmi?”

Me apenn si zako ti kapab reponn. “Ou dir ou pou veye selman ler Pa Sarbon i vini ou pa la?”

“Pa Sarbon? Kot i’n pase sa vye polison la?”

“Songoula mon pe mor, anmenn mwan kot en dokter zanmi,” Zako ti sipliye.

“Ou war, ler mon ti dir ou pa fer tapaz ou pa ti ekout mwan. Ou ti krwar ou pli malen ki mwan. Pa Sarbon pou touy ou menm si ou vol li.”

Apre, Soungoula ti anmenn zako anba en gran pye dibwa. Dan sa pye ti annan en gro lakaz mous zonn byen mesan. I ti anmar en lakord avek sa brans ki mous ti ladan e donn son bout zako. Apre i ti dir avek li, “En! sonn sa lam a desann e zot a fer ou war dokter.” E li i ti tay lwen pour get sa ki ti pou pase. Pov zako ti konmans sakouy brans avek tou son kouraz. Zot! Mous ti sorti e konmans pik sa malere. Saler Soungoula ti pres pour toufe telman i ti pe riye. Apre i ti debout e dir zako,” Koumsanmenm mon dres zanfout parey ou.”