BABAYAGA

Marietta Hoarau

Kont ek Lezann Volim 2. (1991) Lenstiti Kreol, Lans-o-pen. pp. 63-67

En zour ti annan en msye ki son madanm ti’n mor. Sa msye ti annan li en pti fiy ki ti apel Lisi. Ler son madanm ti’n mor sa zonm ti promet Lisi ki zanmen i ti pou marye ankor pangar son belmer ti a fer li mizer. Alors zot in la zot de ziska sa fiy ti’n ganny apepre 12 an.

En zour pandan en voyaz, sa msye ti zwenn en fiy e i ti marye. I pa ti dir Lisi nanryen zis i ti anmenn kot lakour e dir, “La mon’n anmenn en belmer ki a ranplas ou manman. I a kontan ou i a ed ou e i’n promet mwan ki i pa pou fer ou mizer.”

Lisi pa ti dir son papa nanryen me i pa ti kontan akoz son papa ti’n promet li ki i pa ti pou zanmen marye ankor. Lisi pa ti kontan son belmer ditou. Sa fanm ti mesant e ti zalou Lisi akoz son papa ti kontan li. Me devan son mari i ti fer krwar i ti kontan li e ti donn li keksoz. Papa Lisi pa ti konn nanryen ki ti pe pase e Lisi osi pa ti ni rakont li.

Anler dan bwa byen lwen avek sa lakour ti reste en vye sorsye nonmen Babayaga. En zour letan papa Lisi ti’n al fer en lot voyaz son belmer ti dir dan limenm, “Lisi i bon anvoy li kot Babayaga pour fer manz li. Koumsa nou a reste zis nou de son papa e i ava pli kontan mwan.” Vreman i ti kriy li, “Lisi o, al anler kot Babayaga al rod en zegwiy pour mwan koud en rob pour ou.”

Lisi ti dir, “Wi Belmer,” e i ti ale. I ti marse marse en bon distans ziska ler i ti ariv laba byen fatige. I ti kriy, “Bonzour Madanm.”

Babayaga ti sorti deor e war li. I ti demann li, “Ki ou’n vin fer isi se mwan?”

Lisi ti reponn, “Mon belmer in anvoy mwan rod en zegwiy pour li koud en rob pour mwan.”

Babayaga ti dir, “Be asize mon a donn ou.” I ti fer krwar i koz byen avek Lisi. Li Babayaga dan son lakaz ti annan son kwizinyen, en sat ek en lisyen. Ler Lisi ti’n asize, Babayaga ti al dan lakwizin e dir avek son kwizinyen, “Mon pe sorti. I annan en landrwa mon pe ale. Sa pti fiy ki ou war la touy li e fer en bon lasoup pour mwan. Ler mon a vini tanto mon a gannyen.”

Kwizinyen ti dir li wi. Babayaga ti dir avek son lisyen, “Ou lisyen, pa les sa pti fiy pase. Ou pou ganny bate avek mwan.” Avek sat i ti dir menm zafer. I ti ouver baro e dir avek li, “Ou osi pa les li pase,” e apre sa i ti ale.

Koman i ti’n ale, kwizinyen ti al dan salon pour get sa pti fiy. Telman i ti en zoli pti fiy ti fer li lapenn e i ti dir, “Pti fiy lekel ki’n anvoy ou isi?”

Lisi ti reponn, “Mon belmer. I’n anvoy mwan rod zegwiy pour koud en rob.”

Kwizinyen ti war sa drol. Dan son leker i ti mazinen, “Be sa ki kalite belmer sa?” I ti dir, “Be i pa’n anvoy ou rod okenn zegwiy li. I’n anvoy ou ganny manze avek Babayaga. I manz bann pti zanfan.”

Pov Lisi ti’n fini per. Me sa kwizinyen ti dir li, “Pa bezwen per. Mon a ed ou. Babayaga i’n dir mwan fer lasoup avek ou me mon pa pou fer sa. Ekout mwan byen.” Lisi ti ekoute. Kwizinyen ti dir, “Mon a donn ou en dizef, en penny, en pe lagres, en bout fromaz ek en bout lavyann. Mon a fer lasoup avek en lot keksoz e mon a donn Babayaga. Si ou fer sa ki mon dir ou, Babayaga pou ganny son lanmor e lakaz i a vin pour mwan. Pa bezwen per ou tande?”

Pti fiy ti dir li wi. Kwizinyen ti kontinyen, “Premyerman ou a pas kot sat. Ou a dir, ‘Sat les mwan pase.’ I pou sot avek ou e i pou oule mord ou me pa per li. Pran sa bout fromaz anvoy avek li e i a les ou pase. Dezyenmman ou pou war lisyen. I pou zap avek ou e pou sey sot lo ou. Pran sa bout lavyann anvoye e i a les ou ale.”

Lisi ti ekout byen tou sa ki kwizinyen ti ape dir li. Kwizinyen ti dir, “Baro osi pou bar ou. I pou grense. Pran sa lagres frot dan son zwen e i a les ou pase. Prezan ler ou’n ariv lwen ou pou war Babayaga pe vini deryer ou parski i pou vin rod ou. Anvoy sa penny par deryer e dir, ‘Penny sov mwan.’ I pou vin en gran larivyer e pou bar Babayaga . Me i pou vin ankor. La ou a anvoy sa dizef par deryer ou. Pa bliye fodre ou anvoy par deryer akoz si ou anvoy par devan i pou bar ou semen. Ou tande?”

Pti fiy ti balans latet. I ti demande, “Ki pou arive avek dizef?”

Kwizinyen ti dir, “I a vin en gro touf banbou ek pikan e pou annan en tanpet, e Babayaga pou pri e i pou mor. Aprezan degaze ale.”

La Lisi ti pran sa bann zafer ki kwizinyen ti donn li, remersye li e ti ale. Koman i ti sot deor nek en gro sat nwanr ti sot avek li. Me deswit Lisi ti dir, “Sat les mwan pase,” me sat ti kriye. Lisi ti dir, “Les mwan pase mon a donn ou en bout fromaz,” e i ti zet sa bout fromaz ater.

Deswit sat ti sot lo la, manze e dir, “Pase pti fiy. Depi ler mon dan servis Madanm zanmen in deza donn mwan en bout fromaz pour mwan manze. I donn mwan zis pikan pwason.”

La Lisi ti taye. Me en pti moman nek lisyen ti komans aboye e ti oule devor li. Deswit Lisi ti anvoy sa bout lavyann ater e lisyen ti dir, “Pase pti fly. Zot! Depi ler mon dan servis Madanm zanmen in deza donn mwan en bout lavyann. Mon’n ganny zis lezo. Mersi.”

E la Lisi ti ale. I ti ariv kot baro, e dir, “Baro les mwan pase,” me baro ti komans grense. Alors Lisi ti frot lagres dan son zwen e baro ti ouver. I ti dir, “Mersi pti fiy. Depi ler mon la zanmen Madanm in gres mwan. Mon’n kriye lannwit lizour me i pa’n fer nanryen pour ed mwan. Pa i voras! Mersi.”

Zot Lisi ti komans taye. I ti taye taye. Deryer kot lakour Babayaga ti’n arive, byen lafen. I ti antre direk dan lakwizin e demann kwizinyen, “Oli mon lasoup?”

Kziwinyen ti donn li. Me koman Babayaga ti goute, i ti dir, “Sa pa pti fiy ki ladan. Oli li?”

Kwizinyen ti dir, “Be madanm ler mon’n al rod li i’n sove.”

Zot nek Babayaga ti sorti deor e dir avek son sat, “Sat akfer ou’n les sa pti fiy pase? ” e i ti pran en roten pour bat sa sat.

Me sat ti oule sot lo li. I ti dir, “Mon pou mord ou ozordi si ou tous mwan avek sa roten. Depi ler mon dan ou servis zanmen ou’n donn mwan en bout fromaz. Li sa pti fiy in nobou donn mwan en gro bout fromaz. Ou, ou donn mwan zis pikan.”

Babayaga ti al rod lisyen e lisyen osi ti dir li, “Depi mon la ou’n donn mwan zis lezo. Ankor li sa pti fiy in nobou donn mwan en bout lavyann.”

Babayaga ti oule kriye avek lakoler. I ti al obor baro e dir, “Baro mon pa i ti dir ou pa les li pase?”

Me baro ti dir, san grense aprezan, “Mwan depi mon la, kan ou’n deza met en pe lagres lo mwan? Sa pti fiy in gres mwan e mon’n les li pase.”

Babayaga ti dir, “Be mon ava al rod li. Ler mon a retournen, zot a konnen ki mwan, depi kwizinyen tou.”

Babayaga ti komans taye. Byento i ti ariv pre avek Lisi.

Lisi ti tann tapaz deryer li. I ti vire e war Babayaga. Deswit i ti pran sa penny e anvoy par deryer son ledo parey kwizinyen ti’n dir li. I ti dir, “Penny sov mwan.” En pti moman ti vin en gran larivyer! Babayaga ti’n fini ankoler. I ti sey sote me pa kapab telman ti gran. I ti bezwen retourn kot li rod tou son bef pour fer bwar sa delo, pour li pase pour ganny sa pti fiy.

Me letan Babayaga ti retournen avek bef ti napa larivyer. I ti dir, “Be get en pe ou menm. Sa en pti fiy malen sa.” I ti kit bef lanmenm e taye.

Byento Lisi ti tann li pe vini deryer li e ti mazin son dizef. Vit i ti anvoy deryer li e dir, “Dizef sov mwan.” Koman i ti dir sa nek ti vin en gro touf banbou ek pikan. Ti telman epe ki Lisi pa ti war Babayaga. Anmenmtan ti annan en gro divan ek lapli me sa ti par deryer Lisi. I ti kontinyen taye. Babayaga saler ti pe sey rod semen pase me i ti pri. Banbou ek pikan ti ser li e i ti mor lanmenm.

Lisi ti kontinyen taye ziska i ti ariv kot li byen fatige. Ler i ti arive i ti war son papa ki ti’n fini son voyaz. Son papa ti dan en lenkyetid terib me ler i ti war Lisi i ti sote e kriye, “Kote ou sorti? Mon pe rod ou,” e i ti komans may son pti fiy e anbras li. la Lisi ti komans rakont son papa tou sa ki ti’n pase. Son papa ti reste bet ler i ti tann tousala . I ti dir, “Kwa?” I ti kriy son madanm e komans dispit avek li. I ti pous li deswit e fer li ale. I ti dir, “Ou ti fer krwar ou kontan mon pti fiy, ler mon pa la ou anvoy li ganny manze. Ale mon pa oule war ou ankor!”

La sa fanm ti ale e Lisi ek son papa ti viv ere ansanm. Zanmen son papa ti rod en lot madanm e Lisi ti byen kontan.